Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία

Η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία αποτελεί την πλέον σύγχρονη, επιστημονικά τεκμηριωμένη και αποτελεσματική μορφή ψυχοθεραπείας. Εφαρμόζεται κυρίως στην κατάθλιψη, στις διαταραχές άγχους, στις διαταραχές του ιδεοψυχαναγκαστικού φάσματος, στις διαταραχές σωματικών συμπτωμάτων, στις σεξουαλικές διαταραχές και στις διαταραχές πρόσληψης τροφής. Χρησιμοποιείται επίσης για τη βελτίωση δυσλειτουργικών στοιχείων της προσωπικότητας όπως η αρνητική συναισθηματικότητα (πχ. άγχος, θυμός, θλίψη, καχυποψία), η νοητική ακαμψία, η εσωστρέφεια, η αποφευκτικότητα, η υποχωρητικότητα, η συστολή, η εξαρτητικότητα και η έλλειψη αυτοπεποίθησης. Τέλος ορισμένες τεχνικές της υιοθετούνται για την εκμάθηση δεξιοτήτων και την αντιμετώπιση της αβουλίας και της αδράνειας σε άτομα που πάσχουν από διαταραχές του ψυχωτικού φάσματος. Ανάλογα με τη διάγνωση, το είδος και τη βαρύτητα της ψυχοπαθολογίας και τις ανάγκες και επιθυμίες του ασθενούς, η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία δύναται να εφαρμοστεί είτε ως μονοθεραπεία, είτε σε συνδυασμό με τη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής.

1. Είναι η πλέον σύγχρονη, επιστημονικά τεκμηριωμένη και αποτελεσματική ψυχοθεραπεία.
2. Είναι δομημένη, τόσο στο σύνολό της όσο και σε κάθε συνεδρία.
3. Είναι χρονικά οριοθετημένη.
4. Παρουσιάζει υψηλό συντελεστή ωφέλειας-κόστους.
5. Στηρίζεται στην ειλικρίνεια, στην ενσυναίσθηση και στον συνεργατικό εμπειρισμό.
6. Διερευνά τα εσωτερικά και εξωτερικά ερεθίσματα, τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τα σωματικά συμπτώματα, τη συμπεριφορά και τη μεταξύ τους σύνδεση.
7. Προϋποθέτει την ενεργό συμμετοχή του θεραπευόμενου ατόμου.
8. Αποτελεί μια εκπαιδευτική διαδικασία.
9. Εστιάζει στην αναγνώριση και αντιμετώπιση των προβλημάτων στο “εδώ και τώρα”.
10. Στοχεύει στο να γίνει ο θεραπευόμενος “θεραπευτής του εαυτού του”.

Η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία αποτελεί επί της ουσίας μια εκπαιδευτική διαδικασία κατά την οποία ο θεραπευτής έχει το ρόλο του “δασκάλου” και ο θεραπευόμενος το ρόλο του “μαθητή”. Η σχέση θεραπευτή και θεραπευόμενου είναι ισότιμη και συνεργατική. Ο θεραπευτής διαθέτει την επιστημονική γνώση της διαταραχής και ο θεραπευόμενος την εμπειρία μέσα από τα βιώματά του. Αφού τεθεί η διάγνωση και αναγνωριστεί η αιτιοπαθογένεια με βάση το βιοψυχοκοινωνικό πρότυπο, πραγματοποιείται ο θεραπευτικός σχεδιασμός ο οποίος συνήθως περιλαμβάνει τις εξής βασικές παρεμβάσεις:

• Ψυχοεκπαίδευση.
• Τεχνικές χαλάρωσης.
• Συμπεριφορική ενεργοποίηση.
• Συμπεριφορικές ασκήσεις.
• Γνωσιακή αναδόμηση.
• Εκπαίδευση σε τεχνικές επίλυσης προβλημάτων.
• Εκπαίδευση στη διαχείριση του στρες.
• Εκπαίδευση σε δεξιότητες επικοινωνίας.
• Ενίσχυση της αυτοεκτίμησης.
• Ενίσχυση της αυτοαποτελεσματικότητας.
• Πρόληψη υποτροπής.

Είναι αυτονόητο ότι, όσον αφορά τις λεπτομέρειές του, το ψυχοθεραπευτικό πρόγραμμα εξατομικεύεται και προσαρμόζεται στη διαταραχή-δυσλειτουργία του κάθε θεραπευόμενου.

Η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία είναι δομημένη και εστιάζει στην αντιμετώπιση του προβλήματος “εδώ και τώρα”. Η αποτελεσματικότητά της είναι συχνά εμφανής από τις πρώτες συνεδρίες. Στη συνήθη μορφή τους οι συνεδρίες είναι εβδομαδιαίες και διαρκούν μια περίπου ώρα. Ο συνολικός αριθμός των συνεδριών εξαρτάται από τη φύση και τη σοβαρότητα της διαταραχής, ωστόσο στην πλειοψηφία των περιπτώσεων κυμαίνεται από 16 έως 24. Εν συνεχεία είναι πιθανό να πραγματοποιηθούν κάποιες επιπλέον (λιγότερο συχνές) συνεδρίες με στόχο την εγκατάσταση του θεραπευτικού αποτελέσματος και την αποφυγή πιθανής υποτροπής

Οι βασικοί στόχοι της Γνωσιακής-Συμπεριφορικής Ψυχοθεραπείας είναι:

• Η κατανόηση από τον θεραπευόμενο των ιδιαίτερων στοιχείων της προσωπικότητάς του και της επίδρασης αυτών στην καθημερινή του ζωή.
• Η ενδυνάμωση των θετικών στοιχείων της προσωπικότητας και η βελτίωση των αδυναμιών.
• Η κατανόηση από τον θεραπευόμενο της αιτιοπαθογένειας και της φύσης της διαταραχής ή της δυσλειτουργίας που αντιμετωπίζει.
• Η αναγνώριση από τον θεραπευόμενο των σκέψεων, των συναισθημάτων, των σωματικών συμπτωμάτων και των συμπεριφορών του και του τρόπου που αυτά συνδέονται μεταξύ τους.
• Η αναδόμηση των δυσλειτουργικών σκέψεων.
• Η τροποποίηση των δυσλειτουργικών συμπεριφορών.
• Η εκπαίδευση σε τεχνικές διαχείρισης του στρες.
• Η εκπαίδευση σε τεχνικές επίλυσης προβλημάτων.
• Η εκπαίδευση σε δεξιότητες επικοινωνίας.

Συμπερασματικά ο στόχος της Γνωσιακής-Συμπεριφορικής Ψυχοθεραπείας είναι η όσο το δυνατόν αμεσότερη και πληρέστερη αντιμετώπιση της διαταραχής ή της δυσλειτουργίας του θεραπευόμενου, η ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της προσαρμοστικότητάς του στις στρεσογόνες καταστάσεις και η τόνωση της αυτοπεποίθησης-αυτοεκτίμησής του. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι επιδίωξη της Γνωσιακής-Συμπεριφορικής Ψυχοθεραπείας είναι να γίνει ο θεραπευόμενος “θεραπευτής του εαυτού του”.